Spiżarnia pełna kolorów. Barwniki roślinne dostępne jesienią.

Czy barwniki roślinne do tkanin i ubrań można pozyskiwać z dzikich stanowisk jesienią? Tak, wszystkie pory roku są dobre do zbiorów, również jesień. Nawet zaawansowana, zapewni nam surowce roślinne do farbowania. Tylko pozornie jesienią przyroda udaje się na spoczynek, ponieważ wciąż zachodzi w niej dużo procesów.

Gdzie drzemią barwniki jesienią?

Jesień to pora zbiorów, owocowania i przygotowywania się na zimę. Również rośliny zmieniają swój wygląd, akumulują substancje odżywcze w częściach podziemnych, zrzucają liście i obdarowują owocami. Dobrze wtedy iść naturalnym cyklem przyrody. A zatem intuicyjnie odkryjesz, że jesienią należy zbierać owoce, ich łupiny, a potem także poszukać co nieco pod ziemią. Mamy też sporo kwiatów, które wybrzmiewają dopiero z końcem lata i jesienią. W dodatku, jako społeczność mykofilów, mamy tendencję do przeszukiwania poszycia i zbierania grzybowych trofeów. I to także temat barwierski. Już widzisz, że jesień to świetny czas dla farbiarek, które lubią wyprawy w dzicz! Oczywiście nie chodzi o survival, ale o odnalezienie w dzikich stanowiskach, w naturalnym otoczeniu, skarbów. Jest ich naprawdę sporo, w dodatku niektóre są rewelacyjne do technik druku na tkaninach.

Owoce, nasiona, owocostany i owocnie

Naturalną koleją rzeczy, jesień obdarza nas owocami i surowcami z nimi związanymi. Czym się różnią owoce od owocostanów? Czym są owocnie? Owoc jest organem służącym do rozsiewania nasion. Składa się z nasion i okrywającej je owocni. Przykładem jest orzech włoski – nasiona to jadalna część orzecha, a zielona łupina jest owocnią. Owocostan zaś jest złożony z wielu owoców, powstały na bazie kwiatostanu. Zwykle stanowi spójny twór, jak w przypadku sumaka.

Wśród lokalnych surowców owocowych mamy:
• czarny bez – owoce (całe kiście)
• orzech włoski, orzech czarny, orzech szary – owocnie (zielone łupiny)
• sumak octowiec – owocostany (bordowe szyszki)
• chmiel zwyczajny – żeńskie owocostany (szyszki)
• olsza czarna – zdrewniałe owoce (brązowe szyszki)
• świerk zwyczajny – owoce (brązowe szyszki)
• dąb czerwony / szypułkowy / bezszypułkowy – zdrewniałe owoce (żołędzie)
• szczaw zwyczajny / kobylak – owoce (całe łodygi z owocami)

Większość szyszek oraz zdrewniałych owoców (dębu czy sumaka) to surowce zasobne w garbniki. Zwykle dają one kolory brązowe, beżowe i miodowe na bejcy ałunowej lub sojowej. Natomiast rozwinięcie siarczanem żelaza buduje paletę fioletów, szarości, grafitowych i granatowych. Możliwe dojście do czerni, polecam w tym celu zebrać szyszki olszy czarnej, nomen omen 🙂

Owocnie orzechów – jak nietrudno zgadnąć, farbują na ciemne i jasne brązy, a z żelazem zielonkawe brązy lub brązowe szarości. To znowu świetny punkt wyjścia do czerni, szczególnie na jedwabiu.

Łodygi szczawiu pozwalają zbudować kolory od delikatnego różu, przez miodowe żółcienie, aż do szarego fioletu lub brązu. Ten popularny chwast rośnie nawet w centrum miasta.

Zioła łąkowe i leśne

Wbrew pozorom nawet późny listopad to obecnie dobry czas na zbiór roślin zielnych. Jeszcze wczoraj nazbierałam z Gają bukiet z koniczyny, mniszka, krwawnika, wrotyczu i tasznika. Co ciekawe, krwawnik dopiero rozkwitał!

Po to warto się schylić:
• wrotycz – kwiatostany lub całe ziele
• krwawnik – ziele
• pokrzywa – ziele
• lawenda – ziele

Wiele z tych ziół rośnie również w krajobrazie urbanistycznym. Z kolei lawenda to doskonały przykład wykorzystania sezonowości – zwykle przycinamy krzewy lawendy na jesieni, aby na wiosnę odbiły. Zbierz więc gałązki po przycince i gotowe!

Kwiaty i kwiatostany

Wśród gatunków kwiatów istnieją takie, które wręcz czekają na ochłodzenie i wtedy pokazują swoje piękno. Należy do nich kilka gatunków:
• aksamitka rozpierzchła – główki kwiatowe
• kosmos – główki kwiatowe

Wspomniane kwiaty świetnie nadają się do technik druku na tkaninie bundle dye oraz ecoprint. Poprzez ułożenie kwiatów i ich płatków na materiale możesz uzyskać bardzo ciekawe printy, niezwykłe, bo niepowtarzalne. W tych technikach każdy płatek zostawia po sobie unikalny ślad.

Dodatkowo aksamitka sprawdzi się do barwienia poprzez zanurzanie, czyli tradycyjną metodą w gorącym kotle.

Przechowywanie surowców barwierskich

Jeśli Twoja artystyczna „spiżarka” jest pełna i zbiory będą czekać na „skonsumowanie” w niewiadomej przyszłości, oto kilka rad dotyczących przechowywania roślin. Przy naprawdę niewielkim nakładzie pracy możesz ułatwić sobie późniejsze działanie, a także zadbać o dobrą jakość surowców. Dzięki temu praca z kolorami staje się przyjemna i efektywna.

Warto wiedzieć i stosować:

1. Owocnie orzechów pod wpływem kontaktu z tlenem czernieją, a zarazem tracą część swoich właściwości barwiących. Możesz je suszyć, ale w warunkach profesjonalnych (szybko ), przed suszeniem rozdrobnij. Jednak jeśli nie masz warunków, przechowaj zielone owocnie w zamrażarce. O różnicach między kolorami z owocni mrożonych i suszonych pisałam TUTAJ (link)

2. Wszystkie szyszki drzew przechowuj w przewiewnych pudłach lub torbach. Szyszki olszy oraz świerku mogą otworzyć się pod wpływem ciepła w pomieszczeniu – wysypią się z nich wtedy nasiona. Możesz je zebrać, bo potem ciężko się takie lekkie drobinki odcedza z kąpieli barwiącej.

3. Ziele lawendy sprawia wrażenie wilgotnego i sprężystego nawet po długim suszeniu. Lawenda zawiera w sobie mnóstwo olejków eterycznych, dlatego zapewnij jej dużo powietrza przy przechowywaniu. Może to być torba materiałowa lub siatka z oczkami.

4. Wszystkie zioła i łodygi szczawiu z owocami posiekaj / potnij na kawałki i ususz. Mniejsze partie da się skompresować. Zarazem przy barwieniu lepiej wydobędziesz kolory, dzięki wielu punktom „przepływu”.

5. Żołędzie możesz przechowywać w całości w kartonie, w suchym miejscu. Uważaj, bo niektóre mogą zakiełkować! Przed docelowym farbowaniem utłucz je młotkiem na drobno, aby wykorzystać maksimum barwników.

6. Kwiaty aksamitki oraz kosmosu do druku botanicznego ususz na płasko, jak do zielnika. Przed samym użyciem zwilż lekko.

Rada ogólna dotycząca zbiorów – jeśli dzisiaj pada deszcz, ale nie planujesz dzisiaj farbować, odłóż zbiory na kilka dni. Niech wiatr osuszy rośliny, aby mogły potem leżakować w Twojej spiżarni pełnej kolorów.