Niemal każda osoba zaczynająca swoją przygodę z farbowaniem roślinami zadaje to pytanie: od których roślin zacząć samodzielną praktykę? Jakie gatunki są łatwe w obsłudze, a które nie? O tym pisałam ostatnio, ale teraz przedstawię krótką podpowiedź dotyczącą aktualnego sezonu.
LATO w farbiarstwie jest bardzo łaskawe, jeśli chodzi o surowce. Nawet w naszym klimacie, który sam w sobie nie zapewnia wielkich rarytasów (nie mamy sandałowca, marzanny, morwy czy modrzejca), możemy latem zebrać niemałą kolekcję gatunków roślin o właściwościach barwierskich. Jeśli właśnie wybierasz się na działkę lub po prostu masz więcej czasu na farbowanie, zachęcam do samodzielnych zbiorów i farbowania.
Liście drzew w pełni lata.
Szczególnie dobrym pomysłem będzie zbiór liści z drzew, bo właśnie latem są najbardziej zasobne w barwniki. Wynika to z naturalnego cyklu wegetacyjnego. Zimą wszystkie soki i wartościowe substancje wędrują w głąb rośliny, najczęściej w korzenie. Potem w miarę coraz cieplejszej aury są pod korą, idą w górę, aby zapewnić rozwój kwiatów i liści. Owoce pojawiają się na jesieni, natomiast środek lata to najczęściej moment, w którym wiele substancji, w tym barwników, jest obecnych w liściach drzew.
Wiosenne, czyli wczesne liście też nadają się do farbowania tkanin i włóczek, ale dają delikatniejsze, mniej nasycone kolory. Wynika to właśnie z tego, że te organy jeszcze nie są w pełni rozwinięte i wyposażone w barwniki. Warto poczekać do pełni lata i zebrać mniej surowców o większym potencjale.
mój pierwszy liściasty ekoprint na batyście bawełnianym
Kolory drzemiące w liściach
Liście drzew i krzewów jako surowiec do barwienia dają całkiem ciekawą paletę barw. W większości kolor zależy od użytej zaprawy i bejcy. Możemy wyróżnić kilka grup kolorystycznych, w których zauważyłam pewne reguły. I tak:
- A) jasnożółty bez bejcy/zaprawy
B) żółty słoneczny lub złotawy na ałunie
C) zielonkawy, khaki na siarczanie żelaza - A) różowawy bez zaprawy
B) miodowy na ałunie
C) stare słoto na siarczanie żelaza - A) beżowy bez bejcy
B) złotawy, patynowy lub miodowy na ałunie
C) fiolet / szarość / grafit / czerń na siarczanie żelaza
Które liście barwią na różowo, a które na żółto? Barwniki zawarte w poszczególnych gatunkach opisałam w książce i na blogu, zatem jeśli planujesz farbowanie tkanina liśćmi konkretnego gatunku, sprawdź, jakich odcieni możesz się spodziewać.
liście brzozy + ałun na różnych włóknach
liście brzozy + siarczan żelaza na różnych włóknach
Gatunki drzew i krzewów liściastych o właściwościach barwierskich
Bez względu na to, czy masz związek z botaniką czy nie, najpewniej rozpoznasz kilka podstawowych gatunków drzew i krzewów w naszej florze. Brzoza, wierzba, topola, dąb, leszczyna… Tak, chodzi o te najpopularniejsze drzewa. Pewnie co najmniej kilka z nich rośnie blisko każdego domu, bloku, kamienicy. Jeśli nawet nie masz pewności, co do gatunku, nietrudno go sprawdzić w podręcznym atlasie lub w Internecie. Jakie to gatunki?
- Brzoza brodawkowata
- Dąb szypułkowy
- Dąb czerwony
- Leszczyna pospolita
- Topola biała
- Wierzba wiciowa
- Wierzba biała
- Orzech włoski
- Orzech czarny
- Orzech szary
- Sumak octowiec
- Olsza czarna
- Jabłoń domowa
- Śliwa tarnina
- Kruszyna pospolita
- Jesion wyniosły
wierzba wiciowa w garnku,
obok książki: „Świat roślin, skał i minerałów” PWRiL, 1982 oraz „Dendrologia” W.Seneta, PWN, 1987
Jak zbierać i przechowywać liście do farbowania tkanin, przędz i ubrań?
Wszystkie surowce do barwienia zbieramy, kierując się podstawową zasadą – nie szabrujemy, zbieramy tylko tyle, ile faktycznie potrzebujemy. W przypadku liści drzew z powodzeniem można zebrać nawet dużą torbę z jednego tylko drzewa, o ile jest ono w dobrym stanie, a liści sporo.
Ważne, by nie przegapić momentu, w którym liście zaczynają żółknąć i tracą swoje właściwości. Każdego roku będzie to inna pora, zwykle około końca sierpnia i września. Dużo zależy też od gatunku, bo np. jesion wyniosły w ogóle nie zmienia barwy, a drzewa owocowe szybko gubią liście. Bądźmy czujni!
Przechowywanie liści ma sens wtedy, gdy nie używamy ich od razu do farbowania. Wówczas należy liście luźno rozłożyć do wysuszenia. Pakujemy je dopiero w pełni suche, kiedy się kruszą w dłoniach. Suszymy w cieniu i przewiewie, dobrym miejscem do suszenia będzie strych.
odcienie z liści jabłoni domowej
Farbowanie liśćmi drzew
Farbowanie tkanin i włóczek barwnikami zawartymi w liściach jest naprawdę proste! TUTAJ (link) znajdziesz instrukcję pokazującą, jak przygotować kąpiel barwiącą oraz jak barwić. Dotyczy to farbowania poprzez zanurzanie tkanin i przędz w kotle z kąpielą barwiącą. Oczywiście latem jest także idealny moment na wypróbowanie druku kontaktowego, czyli ekoprintu. W zasadzie to jedyny czas, kiedy możemy liści użyć prosto z drzewa. Rozkładamy je na zabejcowanej wcześniej tkaninie i ciasno zawijamy w rulon. Następnie gotujemy na parze / w wodzie / w kąpieli barwiącej. Efekty murowane i często obezwładniające!
efekty pracy na warsztatach – po prawej ekoprint na bawełnie