Jak farbować techniką shibori? Poznaj podstawowe wzory.
Ania Bednarek-Reszka
W ostatnich latach w „sieciówkach” odzieżowych pojawiła się moda na kolekcje inspirowane japońską sztuka shibori. Parę lat temu znalazłam w szafie mojej mamy bluzki i spódnice ozdobione tą techniką. W czasach jej młodości i niewielkiej dostępności unikatowej odzieży, próbowano samemu wprowadzić trochę koloru i radości do szafy. Związywano materiał w supły, marszczono go lub związywano i moczono w barwnikach syntetycznych. Pewnie większość farbujących wtedy osób nie wiedziała, że korzystają z dorobku starożytnej sztuki barwienia tkanin. Shibori to technika polegająca na tworzeniu wzorów poprzez składanie, zwijanie, ściskanie i zszywanie materiału, a następnie zanurzanie go w kąpieli barwiącej. Do druku shibori używać można różnych narzędzi m.in.: ścisków stolarskich, sznurków, nici, gumek recepturek, drewnianych korali i kształtek, klipsów (klamerek do prania), kamyków, guzików.
Na czym polega shibori?
A na czym polega ta technika? Poprzez zastosowanie powyższych czynności i narzędzi staramy się zabezpieczyć części tkaniny przed wniknięciem barwnika. W rezultacie powstają różnorodne i unikatowe wzory. Technik shibori jest bardzo wiele, a poznając je wszystkie możemy tworzyć bardziej skomplikowane i wyszukane rysunki/druki.
Zacznijmy od podstaw
Najprostszym sposobem stworzenia wzoru na tkaninie jest spontaniczne, niekontrolowane złożenie lub po prostu „zgniecenie” tkaniny (tie-dye).
Gniotek (scrunch)
INSTRUKCJA TWORZENIA
- Tkaninę zgnieć jakbyś robił/a kulkę z kartki papieru. Możesz to robić etapami, po fragmencie tkaniny lub całościowo.
- Następnie zabezpiecz dzieło gumkami lub sznurkiem. Zrób to dość mocno aby w efekcie końcowym rysunek był wyraźny.
- Możesz również tkaninę skręcić jakbyś wyżął/ęła pranie. Rób to do momentu aż materiał zwinie się w kłębek, a następnie zabezpiecz ją gumkami lub sznurkiem. W rezultacie powstanie nam marmurkowy rysunek.
A może chcesz mieć spiralę na koszulce?
- Rozłóż tkaninę na płasko.
- Złap materiał w miejscu gdzie znajdować ma się środek spirali i przekręcaj tworząc „ślimaka” z tkaniny.
- Zawiniątko zabezpiecz sznurkiem lub gumkami.
Koło (shibori kumo)
INSTRUKCJA WIĄZANIA
- Rozłóż tkaninę na płasko i zaplanuj gdzie ma znajdować się środek każdego koła. Narysowałam je ołówkiem aby unaocznić Wam tę metodę.
- Chwyć środek swojego koła i zabezpiecz przestrzeń poniżej gumką recepturka lub sznurkiem. Im mocniej ściśniesz tym bardziej prawdopodobne, że barwnik nie wniknie w tkaninę, a rysunek będzie wyraźniejszy.
- Aby uzyskać efekt kilku okręgów zawartych „w sobie” należy zawiązywać kolejne fragmenty materiału poniżej zawiązanego wcześniej materiału.
- Wysokość owiniętego sznurkiem obszaru określa szerokość rysunku.
Aby uzyskać bardziej równomierny efekt do formowania koła można posłużyć się guzikiem, drewnianym koralikiem lub kamykiem.
Harmonijka (shibori itajme)
INSTRUKCJA ZŁOŻENIA
- Rozłóż tkaninę na płasko.
- Następnie złóż w harmonijkę zawijając materiał raz na górę, raz pod spód. Szerokość odcinków zależy od Ciebie i wyznacza szerokość docelowego wzoru.
- Otrzymałeś/łaś długi prostokąt. Teraz możesz:
3.1 Ułożyć na nim i pod nim deseczki, zabezpieczyć je sznurkiem, aby uzyskać wzór „akordeonu”.3.2 Złożyć go w harmonijkę tworząc kwadrat. Użyj kształtek np. drewnianych patyczków kładąc je od spodu i na wierzchu kwadratu. Zabezpiecz narzędzia za pomocą gumek lub sznurków.3.3 Złożyć go w harmonijkę tworząc trójkąt równoboczny bądź prostokątny. Użyj narzędzi np. klamerek do prania. Zepnij nimi razem wszystkie warstwy materiału na jednym bądź wszystkich brzegach trójkąta.
***
Rady praktyczne
Staraj się składać materiał równo i starannie, a uzyskasz symetryczny i regularny wzór. W tej technice pomocna może okazać się woda. Mokry materiał zdecydowanie łatwiej kształtować i składać. Innym sposobem na idealną harmonijkę jest zaprasowywanie tkaniny po każdym złożeniu. Dzięki temu składaniu i użyciu różnych kształtek uzyskamy efekt kwiatów, śnieżynek, geometrycznych wzorów.
Wszystkie powyższe techniki można ze sobą łączyć w miarę możliwości oczywiście i wytrzymałości materiału. Należy mocno zabezpieczyć złożone tkaniny sznurkami bądź gumkami, aby się nie rozpadły podczas barwienia szczególnie, jeżeli w kotle farbujemy kilka tkanin.
Aby instrukcja była czytelna użyłam zielonego, bawełnianego sznurka. Nie polecam jednak kolorowych sznurków bądź nici ponieważ mogą one zafarbować nam materiał. Podobnie jest z narzędziami, których używamy.
Zainspirowani?
Końcowy efekt prac metodą shibori jest dla mnie zawsze zaskoczeniem. Poznając różne techniki składania możemy mniej więcej przewidzieć efekt końcowy jednak szczegóły są zawsze zaskakujące. Wiele zależy od siły ścisku, a tym samym od możliwości wnikania barwnika. Tak naprawdę zawsze uzyskujemy niepowtarzalny i jedyny w swoim rodzaju wzór. Czy zachęciłam was do stworzenia swojej unikalnej kolekcji tkanin, a może ubrań? Działajcie.
