Mięta – herbatka barwiąca

Na naszej łące na wsi rośnie wiele ziół. Sporo z nich trafia na talerze, do dzbanka z herbatą, a inne do kotła. W zasadzie większość nadaje się do wszystkich celów. Taka też jest mięta, która przez ostatnie lata rozrosła się na tyle, że zrobiliśmy zapas suszu, a duży bukiet w końcu znalazł się na warsztacie. Niestety nie potrafię ostatecznie określić, czy to mięta pieprzowa czy polna, choć podejrzewam pieprzową 🙂

Mięta w wielu rolach

Mięta jest rośliną z rodziny jasnotowatych, co widać na pierwszy rzut oka. Podobny układ łodygi i liści, dość podobne kwiaty – szczególnie z daleka można ją pomylić z macierzanką czy melisą, innymi zielnymi z tej rodziny. W tej chwili rozróżnia się ponad 20 gatunków mięty, która szczególnie dobrze radzi sobie w naszym klimacie. Jest stosowana w różnych celach kulinarnych, farmaceutycznych i perfumeryjnych. Większość z nas co jakiś czas żuje gumę o smaku mięty, a miętowe krople żołądkowe to jeden z głównych składników domowej apteczki. Osobiście lubię dodawać ziele mięty do naparu – dobrze komponuje się z innymi ziołami łąkowymi, a w mieszance, w mniejszej ilości, nie wyziębia.

Herbatka do barwienia tkanin

Farbiarze ogólnie niezbyt dużo piszą o mięcie jako surowcu do barwienia tkanin i przędz. Tradycyjna literatura nie wspomina o niej wcale, zaś współczesna biblia obrazkowa – Instagram, ma tylko 119 postów opatrzonych hasztagiem #mintdye, a i tak niektóre dotyczą innego tematu. A jednak pytanie o miętę i jej właściwości barwiące pojawia się na warsztatach w naszej pracowni regularnie. Prawdopodobnie intuicyjnie wyczuwamy, że ziele mięty może coś zaoferować. Ma w sobie sporo olejków eterycznych (o ich właściwościach przeczytasz u Inez HERBINESS), a także garbniki (nawet 12 %), kwasy organiczne i flawonoidy. Kiedy napar z mięty postoi dłuższą chwilę, jego barwa staje się nasycona i przypomina ożywiony kolor oliwy. To wszystko sprawia, że chcemy miętę wypróbować do farbowania. I słusznie!

Farbowanie zielem mięty – przepis

W pracowni zrobiłam klasyczną kąpiel barwiącą z ziela mięty. Część mięty była już ususzona, ale zaledwie kilkudniowa. Drugą partię Dawid zebrał świeżą i połączyłam je w kotle. Duży bukiet pocięłam sekatorem na drobno i zalałam wodą z kranu. Następnie podgrzewałam włącznie z wrzeniem ok. 2h, odstawiłam do nasączenia. Kąpiel od początku miała mocny kolor zielonkawej żółci. Zapach w pracowni był na tyle intensywny, że musiałam cały czas wietrzyć.

Następnie odcedziłam i ciecz rozlałam do dwóch garnków. W jednym nastawiłam tkaniny i przędze bejcowane ałunem oraz mlekiem sojowym. Drugi garnek zaprawiłam ałunem i wrzuciłam tkaniny surowe (niebejcowane). Wszystko podgrzewało się równolegle 2h i potem pozostało w garnkach przez 2 dni. Po tym czasie wypłukałam tkaniny, a kąpiel surową rozwinęłam siarczanem żelaza i włożyłam do niej świeże tkaniny. Ta partia podgrzewała się ok. 30 min i potem została do nasączenia na kolejną godzinę.

Kolory wcale nie miętowe

Barwy, jakie osiągnęłam z wszystkich kąpieli na tkaninach przypominają kolory herbaty miętowej 🙂 A jednak to nie takie odcienie nazywamy miętowymi, prawda? Miętowy w modzie i wystroju wnętrz to raczej chłodna zieleń lub jasna zieleń/turkus, często z domieszką błękitu lub szarości. Prawdopodobnie odpowiada to naszym skojarzeniom smakowym i nie tylko – mięta ma chłodzić, a więc kolor tak nazwany będzie chłodny. Miętowa sukienka będzie więc pastelowo błękitna.

RAL 6029 czyli zielony miętowy przypomina ciemne i nasycone liście mięty. Pantone ma już więcej do powiedzenia na temat miętowego. Przykładowo, mint green to całkiem neutralna wersja zieleni https://www.pantone.com/connect/17-6333-TCX a mint w moich oczach wygląda na nieco szmaragdowy https://www.pantone.com/connect/16-5938-TCX, natomiast pepper mint wchodzi w tonację hebaty 🙂 https://www.pantone.com/connect/16-6329-TCX A tutaj więcej miętowych, które bardziej przywodzą na myśl drink mojito, aniżeli odwar/wywar z ziela mięty.

zestawienie ze strony Pantone ( https://www.pantone.com) 

Kolory RAL, źródło: https://wzorniki.eu/ral-classic-paleta-on-line

Tkaniny farbowane miętą

A co z tkaninami? Te bejcowane ałunem mają podobne odcienie, jak surowe barwione w kąpieli zaprawianej ałunem. Kolor określiłabym jako ciepły żółty z domieszką starego złota. Przypomina barwy możliwe do osiągnięcia w kąpieli z krwawnikiem, a także kojarzy się z aksamitkowymi zieleniami, żółcieniami.

Na bejcy sojowej tkaniny tracą intensywność i czystość koloru, barwy stają się piaskowe, podobne do kawy z mlekiem. Bardzo oryginalne tonacje.

Rozwinięcie siarczanem żelaza buduje paletę nieco chłodnych zieleni, klasycznych dla roślin zielnych w konfiguracji z tą bejcą. Nie jest to zieleń mchu ani lasu, kolor jest jakby przydymiony, a przez to ciekawy. Inny niż z nawłoci, bliski temu z wrotyczu.

Z ciekawostek, próbka wełniana, którą włożyłam do kotła zabarwiła się na bardzo intensywny musztardowo-oliwkowy żółty. Skład włóczki to alpaka i baby lama, była wcześniej bejcowana ałunem. W towarzystwie ciemnego tła, wełna ta aż świeci!

Góra lewo: len i wełna bejcowana ałunem, góra prawo: tkaniny surowe, kąpiel z ałunem
Dół lewo: tkaniny becjowane soją, dół prawo: kąpiel z siarczanem żelaza

Kompozycje barwne

Dla przyjemności własnej oraz Waszej, poukładałam kilka kompozycji kolorystycznych z tkaninami barwionymi zielem mięty. Barwy „wcale nie miętowe” dobrze żyją z odcieniami chłodnymi, dopełniają się z fioletem, perłową szarością, niebieskim czy różowym. Ale nieźle radzą sobie też z ciemną zielenią i nasyconym ugrem.

róż z marzanny, zieleń z mięty

stare złoto z cebuli, złoto z mięty

mięta w parach: z lewej indygo, z prawej czarny bez

Miętowe żółto-zielone barwy świetnie komponują się z odbitkami metodą ekoprintu. Gdy taniny z liści dają ciemny fiolet zbliżony do grafitu, kolory z mięty je podbijają. Całkiem ciekawie też działają jako baza, gdy stosujemy koc z żelaza i tylko granice kształtów roślinnych zarysowują się, a tło staje się zielone.